Tuesday, December 30, 2014

तोरणा ते राजगड नाईट ट्रेक

खरं तर हजारदा वाटलं...
रद्द करावा हा ट्रेक....
पण तेवढ्यात मनानं उभारी दिली
दोन पावलं टाक
मग देवानं फिल्डिंग लावली
योगायोग जुळले...

पाबे घाटात
विजांचा कडकडाट
थेंबांचा धोपट्या मार
अंधार भेदून काळिज धडकवणारा
ढगांचा जिवघेणा गडकडाट
निर्जन रस्त्यावर बुलेटची धडधड...
खरं तर हजारदा वाटलं...
रद्द करावा हा ट्रेक...

तोरण्याच्या पायथ्याला
वेल्ह्यात शुकशुकाट
नुकताच धो धो बरसल्याच्या
अस्ताव्यस्त खूणा
तशातच रेटली पावलं
पहलेच वळण रॉंग टर्न
पुन्हा योगायोग
दोन जण बँटरी घेवून पलिकडच्या डोंगरावर..
पावलं फिरली वाट घावली...
दोन तासांची अखंड पायपीट चढणीवर
जिव पोटर्यांत ठेवून पावलं चिकटली कपारींना
बोटं घोरपडीच्या नख्या
तोरणा सर...
दाटलं आभाळ, नभातून धुक्याचा वर्षाव...
जेवलो. वाटलं मुक्काम करावा
पुन्हा दोन शब्द, पुन्हा दोन पावलं
नवी उभारी, नवा जोम
एका टोकाहून दुसरे टोक...
जिवघेणा दीड तास...
मानव आणि मानवतेचा दुष्काळ
निसर्गाच्या हजार छटा
प्रेमाची, लोभ, राग, दणका, हसू, आसू, सारं काही..
ओले गवत, ओल्या वाटा
ओली झाडे, शेवाळलेला खडक
बेकडांच्या भेदरल्या उड्या
सापाची पोटपाण्याची धडपड
त्यात तडफडणारी, घसरणारी, पुन्हा रोवली जाणारी आमची चार पावलं...
खरं तर हजारदा वाटलं...
रद्द करावा हा ट्रेक...

गडाच्या पश्चिम टोकावरुन
हातभर खडकाला पाठ पोट घासुन
जिव अंगठ्यात रोवून
निधड्या छातीने दिली फाईट
आणि दरडावले कड्या कपारींनाही
पुढे याल जर कोणी
चिरडून टाकू कळीकाळ
हा शिवबाचा इरादा आहे...
गोठलं सारं आसमंत
ढगांच्या वेढ्यातून सोडवला चंद्र
गुलाम चांदण्यांना मुक्त श्वास
काट्यांची झाली फुले
कारव्यांच्या झाल्या कमानी
अन् स्वागताला गवतांचे तुरे...
खरं तर हजारदा वाटलं...

बरोब्बर बाराच्या ठोक्याला
तोरण्याला पाठ लावून
धरली वाट राजगडाची
राजांच्या गडाची, गडांच्या राजाची
राजा माझा काळजाच्या आत
जपून ठेवलेला केवडा
त्याच्या आठवांवर
आमच्या रक्तांचा सडा
ओढ लागली जिवा
राजांच्या भेटीची, गडाच्या भेटीची
पावलात आलं बळ, रक्तात सळसळ...
दोन तास सुसाट पळत
ओलांडलं मोठं जंगल
गवता झाडांत हरवलेल्या रानवाटा
झाल्या क्षणात जिवंत
पानाफुलात अडकलेले हुंदके
तना मनावर उपडे झाले
भिजली सारी कापडं
नखशिखांत ओल ओलं खोलवर
मनात उसळती वादळं
उरात भेटीची ओढ अनावर
निम्म्या टप्प्यावर, डांबरी रस्त्यावर...
खरं तर हजारदा वाटलं...

टेकली पाठ खिंडीला
डोळा काळ झोप
स्वप्नीही राजगडाची ओढं
प्रचंड तडफड, खाडकन जाग...
इथं तर लाखदा वाटलं...
पण पुन्हा दोन शब्द...
मनात पेटता पलिता
भरला विडा मँगो बाईटचा
गडी सुसाट पुन्हा
डोंगरांची डोकी रगडण्यापेक्षा
पोटापोटाला गुदगुल्या करू म्हणून मारला वळसा...
जिवघेणा... अंत पाहणारा, दाखवणारा..
मिटलेल्या वाटा, हरवलेल्या वाटा
काट्या कुट्यांनी बळकवलेल्या वाटा
धबधब्यांनी गिळलेल्या वाटा
चंद्रप्रकाशात आत्ममग्न वाटा
नखरेल नारीसम खुणावणार्या वाटा
मोहाच्या वाटा, करुणेच्या वाटा
सुखाच्या वाटा, दुखःच्या वाटा
स्वतःच्या धुंदीत जगावर थुंकणार्या वाटा
झोंबलो, झटलो, चढलो, हेंदकळलो,
घसरलो, उठलो, बिलगलो, रांगलो,
वणव्याने ओथंबून झिंगत राहीलो, झुलत राहीलो
वाटा धुंडाळत, वाटा तुडवत, वाटा शोधत, वाटा बनवत...
खरं तर हजारदा वाटलं...

दीड दोन तासाची अखंड अनोखी बेडर पण एकाकी झुंज...
दोन जिवाची... एका धेय्याशी
गर्द एकांतात चांदण्यात चमकणारी संजिवनी
साद घालत होती पावलोपावली
दगड गोट्यांतून, धबधब्यांतून
शेवाळातून, गवताच्या भाल्यांतून
निष्प्राण होवून पडल्या खोडा खोडातून
एकच साद एकच गाज
राजगड राजगड माझा राजगड
ओटीपोटाला कळ आल्यावर
जसे येतात प्राण कंठात
तशी अत्यंतीक तळमळ
शेवटच्या चार क्षणात
शेवटच्या दांड्याची वाट
जिवा सुखावून गेली
भेटली स्पष्ट दिशा
मनं हरखून गेली... दृष्टीक्षेपात
प्राणसखा जिवाचा जिवलग सह्यकडा राजगड !
खरं तर हजारदा वाटलं...

समोर आहे ती संजिवनी,
की बालेकिल्ला की सुवेळा...
तनामनाची दिशाभूल
पायांना मात्र दहा हत्तींचं बळ...
एक प्रदक्षिना, दोन प्रदक्षिणा...
सलाम दंडवत प्रणाम नमन
उजवी घालून डाव्या हाताला
संजिवनीवर थेट चढाई
व्याघ्र दरवाजा, पाण्याची गच्च टाकी
टेहाळणी बुरूज, बुरुजावर झेपा टाकणारं एकटं पाखरू
काळजाचा ठाव घेणारी त्याची फडफड
युगायुगाचा साक्षिदार असावा कदाचित
प्राणसखा राजगड

बसलो उठलो चालू पडलो
लावून पायधूळ माथ्याला
वळसा बालेकिलेल्याला
वाटेवर अगणित फुलांचा
गुलाबी वर्षाव दुतर्फा फुलाफुलांचे ताटवे
जणू राजांच्या आदेशानं
राजगड सजला स्वागताला
प्रणाम सदरेला, पाठ पायरीला
तासाभराची राजेशाही झोप...

भल्या पहाटे गडावर पखरण फुलांची
सडे कोवळ्या सुर्यकिरणांचे
अन् कणाकणात रोमांच घुमवणारा राजगडी वारा...
पारणं फिटलं... तनाचं, मनाचं, डोळ्यांचं, आत्म्याचं...
आत्म्याचा आत्म्याशी मुक संवाद
थोडंसं गुज, हितगुज
आणि राजांनी टाकलेली पाठीवरची थाप
ताठ कणा... मान आन वसा वारसा
पाठीशी बांधून मराठी विश्व
मावळ्यांनी धरली वाट...
मंतरलेल्या, भारलेल्या उमललेल्या फुललेल्या मनानं ४५ मिनिटात गुंजवणी

पुन्हा योगायोग...
दोघांसाठी एक जिप...
बदलाबदली करत पुन्हा तोरण्याच्या पायथ्याला...
एक प्रदक्षिणा पूर्ण
एक स्वप्न पुर्ण
हजार हत्तींचं बळ
हजार युगांचा अनुभव
काठोकाठ भरून शिदोरी
मराठेशाहीची स्वप्ने गाठीला...
जय जिजाऊ, जय शिवराय !!!

-- संतोष डुकरे (तोरणा ते राजगड नाईट ट्रेक, १० व ११ ऑक्टोबर २०१४ च्या रात्री, तुषार डुकरे सोबत पूर्ण केल्यानंतर)

इंद्रायणी...

इंद्रायणी...
का कोण जाने पण मला ही नेहमी गुढ वाटते
गुढ गर्भार उचंबळलेली घुसमटलेली
जणू काही सांगू पाहताहे...
शतकानुशतके सोसलेले आघात
पाहीलेले दाहलेले अनंत अनामिक क्षण
युगा न् युगाचा मुक प्रवास...

पाहिले असतील तिनं माऊलीचे हाल
त्या माथ्यावर कोसळणारे वखवखलेले हात
निवृत्ती न्याना सोपान मुक्ताईनं
ढाळलेले अश्रू फोडलेले टाहो
निष्पाप जिवांची होलपट वर्षानुवर्षे... समाधिनंतरही
ज्यांनी फेकलं शेण त्याच हातांना
माऊलीच्या नावानं जेवणावळी झोडून
थोबाड धुतानाही पाहिलं असेल...

तुका माझा खरा सांगाती इंद्राणीचा
तोच खरा पुत्र वांझोट्या पोटी रत्न
तुका जन्मला, तुका वाढला
इंद्रायणीत रोवून पाय
तुका आकाशाला भिडला...
हरखली असेल इंद्रायणी माय...
अन् धाय मोकलून रडलिही असेल
गाथांचे कलेवर लेवून...

पाहिले असतील सारे डाव, कट, कारस्थाने
त्यात अग्नीपुष्पासम फुलणारे तुक्याचे अक्षर अभंग
तुका संपविण्याचे सारे मार्ग व्यर्थ ठरलेलेही पाहिले असतील
पाहिला असेल रामेश्वर भटाचा तळतळाट, थयथयाट
तुका संपत नाही म्हटल्यावर केलेला विष्णूनामाचा गजर...
संपत नाही म्हणून बगलेत घुसून
म्हणे रामेश्वर भट... तुका विष्णू नाही तुजा ?
तुका इंद्रायणी नाही दुजा की...
तुका विष्णू नाही तुजा...
कोण विष्णू, कुठचा विष्णू...

जन्माजन्माची सांगाती, रक्तावाहीनी श्वासवर्धीनी
ठरली परक्याची परकी पोरकी
जरी सांभाळले डोहात अभंग उदरीच्या गर्भासारखे...
अन् तिच्याच काठी घुमतोय गजर...
तुका विष्णू नाही दुजा...

रडली असेल आतल्या आत
गलबलले असतील डोह न् डोह
एका डोळी तुका, दुजा डोळी न्याना
आठवांचे अनंत भार, सुख कमी दुखः फार

गदगदल्या अंतकरणी
आता तरी बोल दोन शब्द काही...
असा किती काळ बसू तुझ्या काठी
माते... तुझं मुकं दुखः झेलाया...
मी तुका नाही, न्यानोबा नाही...

-- संतोष डुकरे, १३ आॅक्टोबर १४, संध्याकाळी ७, इंद्रायणी काठी

पाहंट पहाटं सिंहगडावर...

थंडगार दव दल थंडगार
झिंगाट झोंबता गडकरी वारा
त्या प्रशस्त झोपडीत त्यांच्या
चार वाळका, दोन खाटा
एकमेकाला बिलगलेली दोन जोडपी
बाकी सारी चिल्ली पिल्ली बिल्ली भौ

रात रौंदाळ रानवाटांवर, अवचित पायरव
काळोख तुडवून समाधिस्त
दहा पावलं अथक पायरत
ओलीच्या शोधात त्या प्रशस्त झोपडीत

रांजणावरचा अर्धा तांब्या
गटगट रिता नरडीत सुक्या
झोपडीत वाकळंत बिलगत ढुसंत
काकणं कणकण इरकली सळसळ
जुनाट कंठी नवाट शब्द... चहा पाहिजे ?

परतीचे पायरव पांथस्त पांगट
झोपडीत पुन्हा सामसुम सुगंधित
खुल्या नवी खुला शालिन शृंगार
पाहटं पहाटं मंद धुंद
दव दल थंडगार
सिंगहडावर...

संतोष डुकरे, सिंहगडावर, २२ आॅक्टोबर १४, पुणे

आता लिहावच लागेल..

लिहिनारानं लिहून ठेवलंय
सांगणारानं सांगून ठेवलंय
तुमच्या आमच्यासाठी आता
खाली काय घंटा उरलंय..?

पोथ्या पुराणांची बाराखडी
वेद वृचांची उजळणी
व्रत वैैकल्याची पोपटपंची
अगदी सत्य नारायणाची भोंदूगिरीही

लिहिनाराचं लिहून झालंय
सांगणाराचं सांगून झालंय
तुमच्या आमच्यासाठी खाली
आता काय घंटा उरलंय... ?

एक नर बाकी वानर
एक सुर बाकी असूर
सुधारकांना संहारण्या अवतार
बलात्कार्या स्वर्ग, बळीला पाताळ..?

लिहिनारांनी घोळ घातला
सांगणारांनी तो रुढ केला
तुमच्या आमच्यासाठी आता
खाली फक्त घंटा उरलाय...

आता घंटा घनाघन वाचवावाच लागेल
दणादण टोल ठोकावाच लागेल
खोटेपणाची एेतिहासिक वाळवी
सत्य ठणकावून काढाविच लागेल...

आता एेकनारांना बोलावच लागेल
बोलणारांना लिहावंच लागेल
खरा खुरा जाज्वल्य इतिहास
तुम्हा आम्हाला मांडावाच लागेल...

तुम्हा आम्हाला लिहावंच लागेल...

-- संतोष डुकरे, ५ नोव्हेंबर २०१४, पुणे

या झोपडीत माझ्या...

राजा जरी मी माझ्या
या संपन्न झोपडीचा
बायकामुलास लाज वाटे
फाटक्या प्राक्तनाची माझ्या

जरी माझिया महाली
एेश्वर्य विलास साफल्याचा
रिती पोकळी फक्त ती
त्यांची भूक भागवाया

माझ्या झोपडीत नाही
इंटरनॅशनल स्कूल
स्विमींग पूल, पार्क
आऊटींग हाॅटेलिंग

नव्यांच्या गरजा अनंत
गरजांची भूक अथांग
त्या भस्म्यात सारी
जगती धुंदीत कफल्लक

संघर्ष नव्या जुन्याचा
रंगलाय झोपडीत
नव्याचे नवे गाणे
जुने झापडे विराने

कुणी का घालावा
लगाम पाखरांना
त्यांची नवी क्षितीजं
नवी झोपडी तयांना

गेले उडून सारे
या झोपडीतून पक्षी
उरले रिते वासे
रित्या झोपडीत माझ्या

माझा मी मस्त आहे
माझं एकट्याचं आसमंत
पुन्हा दाटला स्वर्ग सारा
या झोपडीत माझ्या

वनव्यानंतर जरी
फुटे पालवी खोडांना
मी ही तसाच बुडखा
फुटे पालवी मनाला

मन धुंद गंध हरपे
हरपे देह भान वय
कळी काळाच्या छाताडावं
रोवलेत दोन्ही पाय

- संतोष डुकरे, १३ नोव्हेंबर १४, पुणे

विद्रोह

आता इंच इंच लढवू
हे निशान विद्रोहाचे
झेलून वार सारे
रक्षिण्या झोपड्या रे

होवो अनंत ठिकर्या
या जाज्वल्य मस्तकाच्या
पेटून उठो मेंदू मेंदू
रसद झोपडीतून माझ्या

मी लढेन झुंजेल
पडेलही कड्या कपारी
निशान फडकत राहील
झोपडीच्या मुख्य कमानी

हे निशान विद्रोहाचे
हे निशान स्वमुक्तीचे
तोडून पिढ्यांची गुलामी
हे मुक्तीगित स्वातंत्र्याचे

या झोपडीत माझ्या
अशी पहाट उगावी
सारं आसमंत उजळून
प्रभा दश दिशा फैलावी

हे अनंतकण प्रकाशाचे
पाचवतील संदेश सारे
हा वारा चराचर गाईल
माझे गाणे विद्रोहाचे

उलथतील खांब सारे
विषवृक्ष पोसलेले
कळीकाळातून विझतील
वणवे पिढ्या पिढ्यांचे

माझ्या पाऊलखूणांचे
बनतील महामार्ग
आज समोर ठाकणारे
वाटसरु उद्याचे सारे

मी पेरतोय विद्रोह
या मढेल्या मातीत
उद्या मढेल ही माती
माझा विद्रोह लेवून

विद्रोह तुकोबाचा
विद्रोह शिवबाचा
विद्रोह तुझा माझा
विद्रोह जगण्याचा

विद्रोहानं मढ्या मढ्याला
असं पेटवावं आत आतून
गावोगाव पेटाव्यात चिता
मुक्ती मिळावी हरेक मढ्याला

ही मढी गुलामीची
ही मढी गुलामांची
आंधळ्यावानी जगणारी
ही मढी पिढ्या पिढ्यांची

जळू द्या सारी पुटं
झडू द्या काजळी विद्रोहात
हात जोडून खुलेल पुढे
नवं जगणं, नवं विश्व सारं

संतोष डुकरे, १३ नोव्हेंबर १४, पुणे

रक्ताच्या थारोळ्यात...

आता विर जागे होतील
शस्त्रांना चढेल धार
दीन दीन घुमतील आरोळ्या
गनिमांच्या कंठ किंकाळ्या...

दिसला गनिम की काप
दिसला शत्रू की काप
दिसला विरोध की काप
दिसलं मुंडकं की काप
नुसतं काप, फक्त काप
सप सप सपासप काप काप काप

तलवारीला रक्त लागलं की
ती विसरेल जात धर्म
चौकाचौकात रक्ताळतील
शांतीची पांढरी बाळं

म्हणे देव धर्माच्या रक्षणा
विरांनी धरलं शस्त्र
पण शस्त्राला नसतो धर्म
नसते जात नसतो पंथ
ते मागत राहते रक्त, फक्त रक्त रक्त
अखेरच्या थेंबापर्यंत, श्वासापर्यंत, शस्त्रापर्यंत

कुणासाठी कशासाठी
कोण लढला, कोण पडला
कोणाचा धर्म कोणाचा जीव
भेदाभेदाच्या बळावर
फक्त रक्त दमनाचा महापूर
पाजाळताहेत शस्त्र
होताहेत वार
सप सप सपासप... काप काप काप

शतकानुशतके हेच सुरु आहे
कधी खुलेपणाने, कधी छुपेपणाने
मुंडकी उडताहेत आकाशी
विचार सांडताहेत तळाशी

शस्त्रांच्या बळे मुडद्यांचे खळे
लढताहेत मुडदे, पडताहेत मुडदे
खळ्या खळ्यात साचतेय
मुडद्यांची रास...
तुमचा आमचा श्वासोच्छोवास
रक्ताच्या थारोळ्यात...

-- संतोष डुकरे, ३० डिसेंबर १४, सायंकाळी ७.१५, पुणे

खरं तर काहीच नाही...

खरं तर काहीच नाही
तुझ्या माझ्यात आता
ना माझी तू
ना तुझा मी...

तरीही मन गुंगलेलं
कानाेकानी गणगण
काळीज सैरभैर
पापणी फडफड
तनामनात काहूर
अनादी अनंत...
खरं तर काही नाही
तुझ्या माझ्यात आता

तुझी मळलेली वाट
वाटेवर दोन पावलं
थर साचल्या धुळीत
कणाकनाचा पायरव
दवादवात साकळलेले
अनंत क्षण आभाळभर...
खरं तर काहीच नाही
तुझ्या माझ्यात आता

तु चुंबिल्या ओठांवर
आता सिगारेटचे थर
तु छेडील्या तारांवर
पराचेच कावळे तारभर
तु सोडल्या स्वप्नांवर
मी आजही स्वार मनभर...
खरं तर काहीच नाही
तुझ्या माझ्यात आता

तू गंधाळून गेली
माझी पाषाण सुमने
त्या गंधीरंध्री घुमतो
मी श्वास वेडा भ्रमरे
जरी हजारदा तू विटली
मी ही शाल पांघरलेली
खरं तर काहीच नाही
तुझ्या माझ्यात आता

संतोष डुकरे, ३० डिसेंबर २०१४, सायंकाळी, पुणे